Bir devre için gerekli olan öncelikli olarak devreye enerji verebilmesi için pil, oluşan akımı iletebilmesi için iletken bir tel ve akımın zorlandığı bir direnç, ki biz bunu genel olarak bir lamba olarak görüyoruz.
Peki bu pilin içinde neler saklı?
Bir pilin olmazsa olmazı 3 şey vardır: Anot-katot yani 2 adet elektrot ve kimyasal tepkimenin gerçekleşmesi için elektrolit. Pilin mucidi olan Volta; anot olarak çinko, katot olarak bakır, elektroliz olarak da tuzlu suyu kullanmıştır.
Pilin içinde neler oluyor sorusuna gelecek olursak, anotumuz elektroliz sayesinde kimyasal bir tepkimeye giriyor ve elektron vermeye başlıyor. Bu noktada bakır levha ve çinko levha arasında yük olarak bir fark oluşuyor, bu farka potansiyel fark diyoruz. Birimine ise Volta’nın anısına volt diyoruz. Türemiş ve skaler büyüklük olan bu volt, voltmetre ile ölçülür. Pil sayesinde potansiyel fark oluşuyor ve bu durum aracılığıyla elektriksel alan meydana geliyor. Sonrasında ise yüklü tanecikler harekete başlıyor. Nitekim bir telden geçen birim saniyedeki yük miktarına temel büyüklük olan akım diyoruz. Tüm temel büyüklükler gibi skaler olan akım şiddetini, ampermetre ile ölçüyoruz.
Son olarak gelelim direncimize…
Direnç, yükün devrede zorlandığı yer aslında. Peki yük nasıl zorlanır? Mesela lambalarımızın içinde zikzaklar görürüz. İşte aslında temel amaç telin boyunu arttırmak. Bu sayede direnç artıyor, orası daha çok ısınıyor ve ışıyor. Öyleyse yol artarsa direnç artar diyebiliriz.
Silindirik yapıda olan telin kesit alanına odaklanalım şimdi. Bu alan ne kadar küçük olursa elektron zorlanacak yani direnç artacak veya ne kadar geniş olursa elektron rahat ilerleyecek. Bu sayede ise direnç az olacak. İşte bu durumda direncin kesit alanı ile ters orantıya sahip olduğunu anlıyoruz. Son olarak, telin cinsi de direncimizi etkileyen bir faktör ve buna özdirenç diyoruz. Özdirenci ne kadar büyük bir telse o kadar direnç fazla oluyor haliyle, yani direkt doğru orantı var aralarında.
Bir pilin + ve – uçlarını bir telle birbirine bağlar, ortaya da bir direnç koyarsan basit bir devreyi tamamlamış olursun. Hadi direnci elindeki teli bükerek oluşturdun, peki pili nasıl yapacaksın? Bu sorunun cevabını aşağıdaki videoda limondan yaptığımız pili izleyerek alabilirsin.
Bilimle kalın, hoşça kalın…